Imom Ashraf Ali Tahonaviy

Ulug‘ alloma, nafaqat Hindistonda balki butun dunyoda shuhrat qozongan, “Ummat hakimi” degan ulug‘ nomga sazovar bo‘lgan bu zotning to‘liq ismlari Ashraf Ali Tahonaviy ibn Munshiy Abdulhaq ibn Hofiz Fayz Ali ibn G‘ulom Farid Shahid ibn Jalol ibn Rahmatulloh ibn Omonulloh ibn Atiyqulloh Xatib ibn Hofiz Habibulloh ibn Odam ibn Muhammad Jalol ibn Sodrjahon dir.

U kishining nasablari ota tomonidan ikkinchi xalifa va buyuk sahobiy hazrat Umar roziyallohu anhuga borib taqaladi. Ona tomondan esa sahoba hazrat Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhuga borib taqaladi.

Alloma Ashraf Ali Tahonaviy hijriy 1280 yil (milodiy 1863) Tahona qishlog‘ida dunyoga kelganlar. Tahona qishlog‘i Hindistonnng shimolida joylashgan bo‘lib u yerdan ko‘plab ulamolar yetishib chiqqan.

Burhoniddin Marg‘inoniyning “Hidoya” asarini ustozlari alloma Mahmud Hasan Devbandiydan o‘rganganlar. Zafar Ahmad Usmoniy u kishi haqida bunday deganlar: “Shayx Tahonaviy mazhabda o‘rtaholligi va mo‘tadilligi, shuningdek, ixtilofli masalalarda kengbag‘rligi va keng fikrligi bilan ajralib turgan”.

Shu bilan birga Tahonaviy muomalot masalalarida muammo bo‘lmasligi uchun to‘rtta mazhabning birortasiga to‘g‘ri kelsa odamlar butunlay shariatni tashlab ketmasliklari uchun o‘sha mazhab bo‘yicha fatvo berar edilar.

Har bir yetuk inson yuqori darajaga etishida, albatta, unga ustoz lozim. Shuningdek, Imom Tahonaviyning mana shunday yetuk darajaga yetishlarida u kishining ustozlarining o‘rni juda katta.

Ustozlari:

Shayx Nabil Muhammad Ya’qub ibn Mamluk Ali Na’nutiy. U kishi Hindistonning mashhur ulamolaridan bo‘lib hijriy 1249 yil (milodiy 1833) Nanota shahrida dunyoga kelgan va shu yerda hijriy 1302 yil (milodiy 1984) vafot qilgan. Ilmni otalari shayx Mamluk Alidan o‘rgangan. Shuningdek, keyinchalik Devbandda o‘qiganlar.

Shayx Mahmud Hasan Devbandiy tariqatda yetuk ustozlardan bo‘lib, hijriy 1268 yilda (milodiy 1851) Bariliy shahrida dunyoga kelgan.

Manfa’at Ali Devbandiy. U kishi mashhur faqihlardan bo‘lib Devbandda tug‘ilib o‘sgan. Ustozlari Ya’qub ibn Mamuk Ali Nanutiy va Ahmad Dehlaviy kabi Devband ustozlaridan ilm olishgan, 1327 yil Konfurda vafot qilgan.

Abdulali ibn Nasib Ali Hanafiy Mirtahiy. Mashhur ulamolaridan sanaladi. U kishi Merta qishlog‘ida dunyoga kelganlar. Muhammad Qosim Nanutiy, Ahmad Ali Sahoranfuriy Fayz Hasan Sahoranfuriy va boshqa ko‘plab ulamolardan dars olgan.

Shayx Mulla Mahmud. Tahonaviy u kishidan Hadis kitoblarini o‘rgangan.

Tahonaviy o‘z asridagi turli ilm sohalarini mukammal egallagan mashhur olim bo‘lib, masalalarni aniqlashda va dalillarni chuqur o‘rganishda ilm toliblari orasida shuhrati keng tarqalgan. Tahonaviyning yetuk ilmi va ma’rifatidan foydalanish uchun musulmon o‘lkalarning turli chekkalaridan ilm talabidagilar jamoa-jamoa bo‘lib yog‘ilib kelar edi. Ular Tahonaviyning ilmidan hayratlanib, uni qattiq hurmat qilishardi.

Shogirdlari ko‘p bo‘lib, ularning eng mashhurlari quyidagilar:

Zafar Ahmad Usmoniy Tahonaviy. U kishi 1310 hijriy yil dunyoga kelgan. Dastlab Devbandda tahsil olgan. 3 yoshlarida onalaridan ajragan. Hijriy 1394 yil zulqada oyida vafot qilgan.

Shayx Ishoq ibn Latif Hanafiy Bardavoniy. U zot Bardavon shahrida hijriy 1283 yilda dunyoga kelgan. Dastlab ustozi Mavlaviy Muhammad Hanifdan ilm olgan. Hijriy 1357 yilda Kalkuttada vafot qilgan.

Shayx Ahmad Ali Fathfuriy. Katta mudarris ulamolardan bo‘lib hijriy 1292 yilda Fathfurda dunyoga kelgan. Fathfur Laknao shahri yaqinida joylashgan.

Ibn Siroj Yaqin Hanafiy Kursaviy. U kishi fiqh va hadis ilmida katta olim sanaladi. Laknao shahridagi Kursiy qishlog‘ida dunyoga kelgan. Dastlab o‘z shahrida ilm olib so‘ngra Devbandga borib o‘qigan. Hijriy 1324 yilda Makkada vafot qilgan.

Shayx Muhammad Mustafo Bajnuriy. Tabobat ilmida mashhur bo‘lgan. Dastlab ilmni otalari Sayyid Marvon Alidan o‘rgangan.

Abdulloh PARPIYEV